Lezing Evert de Graaf - Vijf vrouwen van het verzet in Putten

‘Vijf vrouwen van het verzet in Putten: Aartje Simon, Janny en Henny Tijssen, Connie Heijmans en jkvr. Cockie van Geen.’

Verzetswerk: Niets voor vrouwen?

Zo dachten velen erover in de oorlogstijd. Toch bleken vrouwen een heel belangrijke rol te hebben gespeeld in het oorlogsverzet en zeker in Putten! In deze lezing wordt er ingegaan op de rol van het verzet in Nederland in de oorlogsjaren.

Hoe was het verzet georganiseerd en welke rol speelden de vrouwen daarin?

In de toenmalige verzuilde Nederlandse samenleving namen de vrouwen, wat we nu noemen, een 2e rang positie in. In die tijd was het echter normaal dat de man de kostwinner was en dat de vrouw zorgdroeg voor het gezin.

Het jaar 1943 vormde een keerpunt in de oorlog. Na jaren van successen leden de Duitsers een grote nederlaag bij Stalingrad: 2 februari 1943. In dat jaar en de daaropvolgende jaren kwam er in ons land een toeloop op het verzet. Ook vrouwen meldden zich.

Welke verzetsdaden verrichtten die vrouwen dan?

-          Ze zochten schuiladressen voor Joden en onderduikers

-          Zorgden voor de voedselvoorziening

-          Vervalsten persoonsbewijzen (PB’s)

-          Vervaardigden illegale kranten en droegen zorg voor de verspreiding

-          Vaak traden ze op als koerierster

Dat laatste deden vooral de Puttense verzetsvrouwen: Aartjen Simon, Janny en Henny Tijssen, Connie Heijmans en jkvr. Cockie van Geen.

Deze vrouwen, soms heel jong nog, raakten betrokken bij het verzetswerk in Putten. Zeldzaam moedig en gedurfd!

Berend Dijkman, de commandant van het Gewest VI op de Veluwe, maakte graag gebruik van hun diensten. Zo waren er enigen van hen indirect betrokken bij de mislukte aanslag van het verzet op 1 oktober 1944 bij de Oldenallerbrug. Hun voornaamste taak echter was het zorgen voor de berichtgeving tussen de verschillende verzetsgroepen op de Noordwest - Veluwe.

Bijna alle koeriersters werden door verraad op het einde van de oorlog gearresteerd door de SD. In de Willem III-kazerne in Apeldoorn werden ze opgesloten en wreed gemarteld door sadistische Belgische SD’ers. Zelfs werden ze in het voorjaar van 1945 nog afgevoerd naar kamp Westerbork. Vlak voor de bevrijding van Westerbork door geallieerde troepen, vond de beruchte ‘vrouwenmars’ plaats. Het kamp werd ontruimd en 600 nazi’s namen 116 vrouwen mee op hun dodentransport, want dat leek het te worden. Van deze 116 vrouwen kwamen er maar liefst 14 uit Putten! Uiteindelijk bleven ze gelukkig gespaard.

Als eerbetoon werden er vrij recent in Putten straatnamen naar hen vernoemd.