Zo gaat de molen

Sinds 1899 staat korenmolen 't Hert aan de Halvinkhuizerweg 1 in Putten. Stoer kijkt de molen uit over de Putter Eng om met zijn imposante wieken de nodige wind te vangen. Vele zakken met graan afkomstig van de nabije akkers zijn hier al vermalen. Maar ook in het verleden heeft deze molen dienst gedaan als Eekmolen. Eikenschors werd hier vermalen tot run. De run (of eek genaamd) werd o.a. gebruikt voor het tanen van scheeps- en molenzeilen. De runsteen voor de molen fungeert nog als stille getuige. Dit unieke gegeven gaf mij nog een extra reden om de molen te willen bezoeken aangezien mijn opa een eekschilller was en de molen in het verleden van eikenschors voorzag.

Elke zaterdag heeft Molen 't Hert een draaidag van 10:00 tot 16:00 uur, zoals ook die zaterdag toen ik de molen bezocht. 

Molenaar Henk stond al paraat met molenaar in opleiding Helene. Met windkracht 4 kon de molen veel wind vangen en konden de stenen in werking gezet worden. Maar daar komt wel veel vakkennis en aandacht bij kijken. Gelukkig beschikt Henk als ervaren molenaar over gedegen vakkennis. Graag wil hij alles vertellen over; opzeilen, kruien en stenen in werking zetten maar eerst de wieken op halfzeil zetten! Een hele klus maar wat een prachtig gezicht om die twee in actie te zien.  

Beknopte historie

Terwijl Henk en Helene alle zeilen bijzetten om de stenen in werking te zetten, en af en toe de rem er op zetten, struin ik even rond en kom tot de ontdekking dat:  

-de molen vanaf 1557 een turbulente historie van blikseminslagen, branden en wederopbouw kent.

-de bakkersfamilie van de Poll in 1828 in bezit is gekomen van de molen door aankoop van bakker Hendrik van de Poll. De initialen boven de deur verwijzen hier nog naar.

-het Hert of ’t Hert een in 1899 gebouwde windmolen is, in de plaats van de afgebrande houten achtkant. Op de baard van de molen staat 1899. De houten achtkant  is afkomstig uit de Zaanstreek maar bevindt zich tegenwoordig in Putten.

-De naam verwijst naar het op de molen aangebrachte gemeentewapen van Putten, waarin een hert voorkomt.

Maalzolder, graanzolder steenzolder

Na de frisse neus buiten was het tijd om de molen van binnen te bekijken onder vakkundige leiding van molenaar Henk. Bij het binnen treden wordt ik overweldigd door het prachtige geluid van het malen van de stenen en de nostalgische omgeving. We gaan een smalle trap omhoog en bevinden ons dan in de maalzolder. De maalzolder is de verdieping in een graanmolen waar het zojuist gemalen mais via een koker aankomt en opgevangen wordt in zakken. De molen is al flink opgang en er rolt gemalen mais uit de buis. Helene is er snel bij om dit kostbare goed en eindproduct op te vangen. 

We laten Helene het gemalen mais opvangen en gaan weer een zolder verder en komen op de graanzolder.De zolder voor het opslaan van het nog te malen mais. Er bevinden zich verder geen werktuigen op deze zolder. Wel ligt er nog een andere molensteen met gereedschap en o.a. een zogenaamde bilhamer. Deze bilhamer wordt gebruikt voor het "billen" van de molensteen. Door het malen slijten de stenen, de molenaars moeten de stenen dan gaan 'billen'. Ze tikken met zogenaamde bilhamers een dieper patroon in de stenen waardoor het snijvermogen weer wordt vergroot. Het billen van molenstenen is een hele kunst en een precies werkje. De molenaars deden dit vroeger vaak 's nachts. 

Vervolgens nog een trapje omhoog en daar bevindt zich de steenzolder.Op de steenzolder zijn de molenstenen opgesteld. Molenaar Henk legt uit dat de bovenste molensteen, de loper, draait over de ligger, waardoor het mais fijngemalen wordt. Daar tussenin valt het mais door het kropgat in de draaiende loper op de ligger. 

Onder de indruk van het vakmanschap en ambacht van de molenaar neem ik afscheid van molenaar Henk en leerling molenaar Helene. Wat er al allemaal behalve wind, wel niet  voor nodig is, om de molen te laten draaien en in stand te houden!  Dankzij de vrijwilligers is het mogelijk dat dit monumentaal icoon in stand blijft en wordt het molenaarsgilde uitgebreid. 

Ik kon de verleiding niet weerstaan om nog even een pakje speculaasmeel te kopen .Sinds de molendag 2023, verkoopt men in de molen ook meelproducten. Weliswaar niet in de molen gemalen maar wel van de streek. 

Wil jij nou ook getuige zijn van dit staaltje vakmanschap en de molen in zijn volle glorie bezichtigen? Elke zaterdag van 10:00 tot 16:00 uur is er een molenaar aanwezig. Check wel even van te voren de website Home – Korenmolen ’t Hert – molenhethert.nl . Hier staat naast veel extra informatie ook alle draaidagen vermeld en de windverwachting.

Of bezoek de Nationale Molendag en Open Monumentendag. Wanneer de data bekend zijn verschijnen deze op de website van VVV Putten Evenementen pagina VVV Putten | VVV Putten

Toegang is gratis maar een kleine donatie wordt heel erg gewaardeerd. 

Deze blog is geschreven door Lia Nijkeuter op 3 november 2023..